İstekleriniz ile iradeniz karşı karşıya geldiğinde hangisini seçersiniz? Ya çocuğunuz?

         Çocuğunuzun yarın zor bir sınavı var, TV de de en sevdiği dizi var. Siz hiç müdahale etmeseniz ders mi çalışır yoksa TV mi izler?  Kısa vadeli anlık hazları mı yoksa uzun vadede gelecek olan büyük başarı ve mutlulukları mı seçer?  

         Çocuğunuzun irade gücü ve doyumu erteleme yeteneği ne durumda?  

         Stanford üniversitesinde bir deney yapılıyor. Araştırmacılar, 4-5 yaşlarındaki 32 çocuğu teker teker bir odaya alıyor. Önlerine bir şekerleme koyup "ya şimdi bir tanesini alıp ye ya da biraz bekle iki tane vereyim" diyor ve odadan çıkıp gidiyor.   Çocuklar araştırmacının yakında döneceğini biliyor ama tam olarak ne zaman geleceğini bilmiyorlar. 15 dakika sonra araştırmacı dönüyor.  

         Sizce sizin ki bekleyebilir miydi? Yoksa deneydeki bazı çocuklar gibi beklerken lokumun kenarlarını kemirir miydi?  

         Araştırma sonuçlarına göre:   1/3 ü "anı yaşa" ruhuyla hiç beklemeden lokumu yemişler. Bunlar pamuk iradeliler!   1/3 ü önce direniyor, sonra biraz kıvranıyor, sonunda da lokumun kenarlarını tırtıklamaya başlayıp yiyorlar.  Bunlara da ahşap iradeli diyebiliriz.   Çocukların 1/3 ü sonuna kadar bekleyebilmiş. Bunlar çelik iradeliler!  

         Deneye katılan çocukları 13- 14 yıl boyunca izliyorlar. Çift lokuma hak kazananların okul aile ve arkadaşlık ilişkilerinde çok daha başarılı oldukları görülüyor.   Hayattaki sıkıntılarla daha iyi baş ettikleri daha girişken oldukları, stres altında çökmedikleri, baskı altında odaklarını yitirmedikleri, daha özgüvenli ve güvenilir oldukları, kendiliğinden inisiyatif alabildikleri ortaya çıkıyor. Ayrıca fiziksel olarak da daha sağlıklılar.  

         "Çift lokumcu" çocukların okul başarıları ne durumda?   Derslere daha iyi odaklanıyorlar. Kendi kendilerine çalışma planı yapabiliyorlar.   Öğrenme isteklerinin yüksek olduğu ve mantıklarını daha iyi kullandıkları görülmüş.   Bir başka bulgu da şöyle; 4 -5 yaşlarında çift lokum için bekleyenler hemen yiyenlere göre daha yüksek oranda üniversiteye yerleşmiş.  

          Bu deneyden çıkan dersler neler?   İrade gücü ve kendine hakimiyet yeteneği yüksek olanlar başarı yolunda daha avantajlı.   Kısa vadeli anlık hazlara değil de uzun vadeli kazançlara (meslek, kariyer gibi..) yönelenler daha başarılı oluyor.  

          Araştırmacılar güven ile ilgili farklı deneyler yaparak şunu da fark etmişler; çocuk araştırmacıya güveniyorsa, sözünü tutacağına inanıyorsa bekleme süresi 4 kata kadar uzayabiliyor.   Bu şu anlama geliyor; çocuklarınızın iç disiplinini geliştirmek istiyorsanız önce siz güvenilir, tutarlı ve dürüst olmalısınız. Anne babanın sözüne güvenilir bir insan olması çocukların aldıkları kararları uygulama iradesini güçlendiriyor.  

          İyi haber şu, hazzı/keyfi erteleyebilme öğrenilebilir bir beceridir. İrade gücü ve dürtü kontrolü tıpkı bir kas gibi bilinçli egzersizlerle geliştirilir.   Kötü haber ise, bu kapasite erken yaşta eğitilmezse zamanla değiştirmek güçleşiyor. Kötü alışkanlıklar her tekrarda daha da güçleniyor.!  

         Lokuma hayır diyebilmek için öneriler:  

         Çocukların hayal gücünü başarı katalizörü haline getirin. Bugün yapmasını istediğiniz davranışları geleceğe yönelik hayalleri ile ilişkilendirin.  

         Çocuğunuzu evde bilgisayar/tablet ile baş başa bırakmak otokontrolü zorlaştırır. Can sıkıntısı yaşayan çocuk bu duygu ile baş edemeyince bilgisayarın başına oturacaktır.  

         Keyifli zaman geçirmek için alternatifler geliştirin. Bisiklet, paten, açık hava yürüyüşleri, ev oyunları ve satranç gibi.   Çocuğunuz zihinsel telkinlerle kendi kendini başarmaya motive edebilir:   "Şimdi bilgisayarın başına oturursam hayalini kurduğum liseden/üniversiteden/meslekten biraz daha uzaklaşmış olacağım.!"  Sınava hazırlanırken, hayalindeki sonucu not kağıdına yazıp gözünün önüne yapıştırabilir.  

         Ölçülebilir, tarihli ve taahhütlü hedefler iyidir.   Bir araştırmada;   Pazartesi ve Çarşamba günleri spora gideceğim diyenlerin % 91'i bu hedefe uymuş.   Daha çok spora gideceğim diyenlerin %39'u sözüne sadık kalmış.!  

         Hepimiz her gün "yapılması gerekli işler" ile "yapılması zevkli işler" arasında kalıyoruz.   Çocuğunuza bu konuda küçük yaşta doğru seçim yapabilme becerisini kazandırmak çok önemlidir.   Bu beceri çocuğunuzun başarı yolculuğunda en önemli yardımcısı olacaktır.